کردوانی : سدها علت خشک شدن تالاب ها نیست

 به گزارش خبرگزاری صدا و سیما ؛ پروفسور پرویز کردوانی گفت : در سال های اخیر که محیط زیست فعال شده است، تمام عرصه های آبی در خشکی را تحت عنوان تالاب معرفی می کنند. ما دریاچه، تالاب، مرداب، باتلاق و لشاب داریم که طبیعی هستند و در دنیا به آن ها عرصه های خیس می گویند. البته مواردی نیز وجود دارند که ساخت دست بشر است ولی از آنها نیز با عنوان عرصه خیس یاد می شود مانند هوتک ها و برکه ها.
وی به تفاوت دریاچه با تالاب اشاره کرد و اظهار داشت: دریاچه ها فقط از آب تشکیل شده ولی تالاب ها هم دارای حیوان است و هم گیاه. دریاچه ها انواع مختلفی دارند از جمله دریاچه نمک، دریاچه خزر و دریاچه ارومیه.
پدر علم کویرشناسی ایران یادآور شد: تالاب حداقل باید دارای هشت متر آب باشد و اگر مقدار این عمق کمتر باشد، مرداب نامیده می شود و اگر از عمق مرداب کمتر باشد باتلاق گفته می شود و بعد هم لشاب است که در تابستان لشاب ها خشک می شود.
وی اظهار داشت: بعد از پیروزی انقلاب، با توسعه شهرها و صنعت و کشاورزی، جمهوری اسلامی طبق قانون، اولویت را بر شرب گذاشت و سپس صنعت و بعد کشاورزی. در آن زمان این تصور بود که آب در تالاب و باتلاق به هدر می رود! بعدها با کمبود آب و بر اساس اولویت بندی، سهم آب کشاورزی خیلی کم و حتی قطع شد.

سدها، تالاب و باتلاق ها را خشک نکرده است

کردوانی با رد اینکه سدها، تالاب و باتلاق ها را خشک کرده است، گفت: اگر سد به درستی مدیریت می شد، تالاب و باتلاق ها احیا می شدند. وجود سد خیلی خوب است، مثلا سد کرخه که از آن بد می گویند، اگر این سد نبود الان نصف خوزستان را آب برده بود چون با بارندگی سدها پر شدند و با باز کردن دریچه های سدها، هورالعظیم احیا شد.
وی به سد زاینده رود اشاره کرد و متذکر شد: زمانی که این سد را ساختند وقتی سد پر می شد باید آن را باز می کردند تا هم باتلاق گاوخونی پر می شد و از طرفی مقداری هم به کشاورزی اختصاص می داد و بقیه آب هم برای شهر و صنعت باشد و این یک توسعه پایدار بود ولی این کار را انجام ندادند و گفتند اولویت شهر و بعد صنعت است. از طرفی شهر اصفهان به شعاع 50 کیلومتر صنعت درست کرد و باعت کمبود منابع آب شد.
پدر علم کویرشناسی ایران با اشاره به سد لتیان، هشدار داد: حدود نه سال است که سد لتیان باز نشده و درون آن پر از رسوب است. مدیریت سد صحیح نیست باید هر سال این سد را باز کنند ولی به علت باز نکردن سد، این رسوب ها انباشته می شود و در آینده این سد پر از لجن می شود.
وی با اظهار به اینکه سد باید دو نوع مدیریت داشته باشد، گفت : اول اینکه وقتی سدها را می سازند باید 30 متر سرش خالی باشد اما برای ما نمی گذارند. از طرفی سد عمر دارد و برای اینکه عمر سد زیاد شود و ضرر نزند نیاز به مدیریت دارد، در سدها رسوب پر می شود، هرچقدر رسوب بیشتر باشد ذخیره آب کمتر است بنابراین باید سه عمل انجام دهند تا سد بر آنها ضرر نرساند و مفید باشد. باید بالا دست سد ، آبخیزداری کنند، باید بالادست سد چند سد رسوب گیر بزنند و مهم تر از این دو مورد شستشوی هیدرولیک است تا میزان رسوب کاهش یابد.
کردوانی در ادامه با بیان اینکه سه دسته تالاب داریم ، گفت: دسته اول، دریاچه ارومیه است، دیگری دریاچه هامون سیستان و بلوچستان است و بقیه هم دریاچه های داخلی هستند. در دریاچه های داخلی اگر آب وجود داشته باشد می توانند احیا شوند و احیای دریاچه هامون دست ما نیست. دریاچه ارومیه نیز امکان ندارد احیا شود.
وی درباره دریاچه ارومیه اظهار داشت: منبع آب دریاچه ارومیه سه چیز است، بارندگی سطحی ، رودها و آب های زیرزمینی. متاسفانه برای تامین آب شهرها جلوی رودها را گرفتند، از طرفی با گسترش کشاورزی منابع آب زیر زمینی کاهش یافت و الان هرچقدر که در این دریاچه آب می بندند، از زیر می رود.
پدر علم کویرشناسی با بیان اینکه خشک شدن تالاب ها به دو دلیل است، گفت : گرم شدن کره زمین و مدیریت عامل های اصلی خشک شدن تالاب ها هستند. وقتی کره زمین گرم می شود، مناطقی که بارندگی در آنجا بیشتر بوده، بیشتر می شود و مناطقی که دارای بارندگی کمتری بودند، کمتر می شود. اقلیم تغییر نکرده بلکه نوسان اقلیمی صورت گرفته است. در این صورت مراتع، چشمه ها، دامداری ها و حتی عشایر در خطر هستند.
وی افزود: گاهی به خاطر گرم شدن زمین در مناطقی که بارندگی نداشته، بارش صورت می گیرد چون رطوبت هوا به خاطر گرما گرفته می شود و حتی باعث تشکیل رودهای هوایی می شود و یکدفعه بارندگی اتفاق می افتد و اینجا پای مدیریت در میان است مثلا با وجود بارندگی های زیاد امسال به علت عدم مدیریت صحیح این بارش ها بی فایده بود.
کردوانی با انتقاد از وزارت نیرو گفت : متاسفانه وزارت نیرو با بارش باران اظهار می کند که سدها پر شده است در صورتی که نباید این را مطرح کند، چون مردم تصور می کنند با این بارش ها مشکل بی آبی برطرف شده است.
وی در رابطه با راهکارهای مقابله با خشکسالی و بی آبی گفت : از یک سو آب نیست و از طرفی جمعیت پر مصرف و پر غذا هم دارد بیشتر می شود ولی مقدار آب ثابت بوده و در حال کم شدن است، در گذشته می گفتیم باید کشاورزی، صنعت و شهرها را توسعه دهیم ولی الان باید بگوییم باید توسعه را کم کنیم. دولت باید آب کشاورزی را نصف کند و حتی یک سوم کند و همین طور آب شهر و صنعت را هم نصف کنند تا مردم با مدیریت صحیح در مصرف آب به درستی صرفه جویی کنند.
پدر علم کویرشناسی به ایجاد دریاچه ها در داخل شهرها اشاره و بیان کرد: تالاب ها را خشک کردند و الان دارند در شهرها دریاچه ایجاد می کنند تا برای شهرها جاذبه درست کنند و این درست نیست باید همان تالاب ها را احیا و جاذبه را در آنجا ایجاد کرد.
وی تاکید کرد: شیرین کردن آب دریا برای شرب است و نه برای کشاورزی چون این اقتصادی نیست و غیر ممکن است.
کردوانی با انتقاد از اولویت سیاست بر کار کارشناسی در رابطه با مسائل محیط زیست، گفت: متاسفانه کار به صورت کارشناسی صورت نمی گیرد و کشور بر اساس مصالح سیاسی پیش می رود و کارشناسان بر اساس مصالح سیاسی کار کرده اند.