خاطره‌ها بیشتر از خود رویداد، باعث تولید امواج مغزی می‌شوند

به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما، بسیاری از نورون‌ها وقتی فعال می‌شوند، پالس‌های الکتریکی ریتمیک مانند موجی از تماشاگران که دست‌های خود را در یک استادیوم مملو از جمعیت بالا می‌برند، ایجاد می کنند و بازتابی قابل تشخیص از آنچه در مغز ما می‌گذرد تولید می‌کنند. این امواج مغزی یا نوسانات عصبی بسته به دامنه و فرکانس آن‌ها به پنج دسته تقسیم می‌شوند که شامل گاما، بتا، آلفا، تتا و دلتا می‌شود. امواج گاما را هنگامی که در حال حل مسئله یا یادگیری هستیم، بتا زمانی که هوشیار یا هیجان زده ایم، آلفا زمانی که از نظر جسمی و ذهنی آرام هستیم، تتا در لحظات خلاقیت و مراقبه و امواج دلتا در خواب عمیق و بدون رویا را نشان می‌دهیم.

تحقیقات قبلی نشان داده اند که نوسانات تتا در هیپوکامپ، یک ساختار پیچیده در اعماق لوب تمپورال مغز، با شکل‌گیری حافظه و ناوبری فضایی مرتبط است. مطالعه جدیدی که توسط محققان دانشگاه آریزونا انجام شده عواملی را که باعث تولید این نوسانات تتا می‌شود، بررسی کرده است. تصور می‌شد که در مقایسه با شکل گیری حافظه، محیط بیرونی فرد نقش مهم تری در ایجاد نوسانات تتا داشته باشد. یعنی نوسانات ایجاد شده در حین درگیر شدن در یک رویداد بیشتر از نوسانات ایجاد شده در هنگام یادآوری خاطره آن رویداد است. اما مطالعه فعلی نشان می‌دهد که فرضیه صحیح نیست.

سارا سگر (Sarah Seger) پژوهشگر اصلی این مطالعه گفت: در کمال شگفتی، ما متوجه شدیم که نوسانات تتا در انسان‌ها زمانی که کسی فقط چیز‌هایی را به خاطر می‌آورد، در مقایسه با تجربه مستقیم رویداد‌ها بیشتر شایع است. محققان ۱۳ بیمار را که با استفاده از الکترود‌های داخل جمجمه برای تشنج‌های صرع تحت نظارت بودند، انتخاب کرده و نوسانات تتا هیپوکامپ آن‌ها را ثبت کردند. بیماران یک ناوبری فضایی را روی رایانه لپ‌تاپ انجام داده و با استفاده از هدایت گر در شهر واقعیت مجازی (VR) حرکت کردند تا به فروشگاه خاصی برسند. هنگامی که آن‌ها به مقصد رسیدند، آزمایش متوقف شد و از بیماران خواسته شد مکانی را که ناوبری خود را از آنجا شروع کرده اند تصور کنند و مسیری را که اخیراً طی کرده اند به صورت ذهنی پیمایش کنند. در طول فرآیند نوسانات تتا در زمانی که بیماران فقط مسیر را تصور می‌کردند، بشتر و طولانی تر از زمانی بود، که بیماران  پیمایش مسیر را تجربه می کردند. بر اساس این یافته‌ها محققان به این نتیجه رسیدند که حافظه محرک اصلی فعالیت تتا در انسان است.
دانشمندان می‌گویند: یافته‌های آن‌ها می‌تواند برای کمک به بهبود حافظه در افراد مبتلا به آسیب مغزی یا اختلالات شناختی ناشی از سکته مغزی، تشنج یا بیماری‌هایی مانند بیماری پارکینسون مورد استفاده قرار گیرد. به گفته محققان، درگیر شدن در آموزش شناختی و توانبخشی با ایجاد فعالانه خاطرات توسط افراد، نوسانات تتا را تحریک می‌کند که پتانسیل بهبود حافظه را در طول زمان دارد.

شرح کامل این مطالعه در آخرین شماره مجله تخصصی Neuron منتشر شده است.