افزایش ۳۰ درصدی تنوع گونه‌ای بانک ژن

به گزارش خبرگزاری صداوسیما در عملکرد یک ساله دفتر موزه تاریخ طبیعی و دخایر ژنتیکی شاخص اختصاصی ارزیابی عملکرد دستگاه‌های اجرایی طی سال‌های ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ صددرصد امتیاز به ثبت رسید و همچنین رتبه‌های اول تا سوم در بسیاری از شاخص‌های ۱۴ گانه کمیته ملی موزه‌های ایران (ایکوم) در شانزدهمین و هفدهمین دوره آیین انتخاب موزه‌های برتر ایران کسب شد.

در ادامه افزایش ۳۰ درصدی تنوع گونه‌ای بانک ژن و افزایش ۳۵ درصدی در کمیت ذخایر بانک َژن محقق شد. همچنین در سالی که گذشت، در جهت تقویت مرجعیت علمی موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی اقداماتی از جمله برگزاری جلسات هم‌اندیشی با دفاتر تخصصی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری؛ بهره‌گیری از ظرفیت دانشجویان، اعضای هیات علمی و محققان شاخص و برجسته انجام گرفت.

از جمله اقدامات انجام یافته در دفتر موزه تاریخ طبیعی و دخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست، راه‌اندازی پایگاه داده تنوع زیستی ایران است که سامانه مربوطه به بهره‌برداری رسیده و برنامه‌ریزی برای ورود به فاز پشتیبانی انجام گرفت.

رمزنگاری دی‌ان‌ای مهره‌داران کشور یکی از اقدامات جدی در دفتر موزه تاریخ طبیعی بود که اجرای فاز اول (خزندگان و پرندگان نیمه جنوبی، خفاش‌های نیمه غربی، دوزیستان ایران و جوندگان شمال شرق) با اهدافی مانند به‌روز‌رسانی فهرست گونه‌های کشور، شناسایی گونه‌های ناشناخته، به‌روز‌رسانی نقشه‌های پراکنش، افزایش غنای کمی و کیفی بانک ژن بود.

یکی دیگر از اقدامات دفتر مربوطه، تهیه نقشه‌های ژنتیکی حیات وحش برای پنج گونه تهیه خرس قهوه‌ای و چهار گونه آهوی کشور است که برای شش گونه دیگر از جمله یوزپلنگ، خرس سیاه، گوزن زرد، افعی گرزه، افعی رازی و گورخر در حال تهیه است.

همچنین فاز اول گنجینه محیط زیست ایران از جمله گردآوری، ثبت و مستندسازی تاریخچه محیط زیست کشور خاتمه یافته و نیازمند تداوم در ستاد و استان‌ها است. در ادامه به‌روز‌رسانی ساختار فیزیکی موزه تنوع زیستی پردیسان که فاز اول آن انجام گرفته و تداوم فاز‌های بعدی ضرورت دارد. همچنین فاز اول هوشمندسازی موزه تنوع زیستی پردیسان هم شکل گرفته است.

دستورالعمل‌ها و شیوه‌نامه‌های مربوط به مشارکت بخش غیردولتی در اداره نگهداری موزه‌های تاریخ طبیعی و کارگاه تاکسیدرمی بعد از تشکیل جلسات با بخش‌های غیر دولتی در فرآیند ابلاغ و تصویب قرار دارد. در ادامه دستورالعمل‌ها و شیوه‌نامه قانون حفاظت و بهره‌برداری از منابع ژنتیکی کشور و آیین نامه مدیریت، حفاظت و بهره‌برداری غار‌ها تدوین شده و نیازمند نهایی‌سازی، تصویب و ابلاغ آن است.

ارزیابی و درجه بندی حفاظتی ۴۵ غار در سراسر کشور و ارزیابی ویژگی‌های حفاظتی ۸۵ غار در سراسر کشور آغاز شده و در حال انجام است. همچنین در یک سال گذشته، بخش مهمی از استانداردسازی و به‌روز‌رسانی مستمر زیرساخت‌های بانک ژن، مخازن علمی، موزه تنوع زیستی و کارگاه تاکسیدرمی به شکل تقویت زیرساخت برق، سرمایش، گرمایش و... به‌روز‌رسانی شده و نیازمند تداوم امور بوده و برای حفظ امنیت دوربین‌های مداربسته نیز کاملا تامین شده است.

در ادامه فضای فیزیکی تجهیزات سخت افزاری و نرم افزاری مربوط به کارگاه بیوانفورماتیک تامین شده و درباره بخش آناتومی و استئولوژی فضای فیزیکی اختصاص یافته و فاز اول تامین نمونه انجام گرفته است

همچنین پایش مستمر و راهبری شش بانک ژن منطقه‌ای به صورت گزارش عملکرد، برگزاری جلسات هماهنگی مشترک و بازدید میدانی انجام گرفته که نیازمند تداوم است. در ادامه در جهت آموزش تخصصی نیروی انسانی در زمینه ژنتیک و ایمنی سازی ۲۳ رویداد-دوره آموزشی؛ برنامه‌ریزی دوره آموزشی ژنتیک (۱۰۰ ساعت) با همکاری یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان در آزمایشگاه ژنتیک دفتر برگزار شده است.

همچنین راهبری کارگروه ملی غارشناسی ایران، کمیته فنی غارشناسی ایران، کارگروه موزه‌های تاریخ طبیعی، کارگروه حفاظت منابع ژنتیکی حیات وحش، کمیته میراث‌های طبیعی زمین شناختی، کمیته تنوع زیستی دیرینه و گونه‌های بیگانه مهاجم انجام گرفت.

مشارکت در انتقال مرجعیت کنوانسیون تنوع زیستی به سازمان حفاظت محیط زیست و دبیرخانه کمیته فنی متناظر تنوع زیستی از جمله اقدامات مهم دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی به شمار می‌رود.

در بازسازی و احیای محوطه و زیرساخت کارگاه تاکسیدرمی، برآورده‌های مالی بر اساس ارزیابی فنی به پایان رسیده و در اولویت‌های اعتباری سال آتی قرار گرفته است. همچنین طرح ایجاد موزه ملی تاریخ طبیعی ایران با هدف استفاده از مشارکت بخش غیردولتی به‌روز‌رسانی شده است.

همچنین رتبه بندی اولیه موزه‌های تاریخ طبیعی کشور بر اساس شاخص‌های رتبه‌بندی با مشارکت متخصصان داخلی و خارجی انجام شد و پایش مستمر ورودی و خروجی کارگا‌ه‌های تاکسیدرمی و موزه‌های تاریخ طبیعی دولتی، غیردولتی و خصوصی انجام گرفت و نیازمند به‌روز‌رسانی بخش‌های بخش‌های مربوطه برای کنترل تخلفات و قاچاق است. فعالیت مرکز تحقیقات دیرینه شناسی مراغه نیز با پیگیری انجام شده در سطح ملی و استانی از ۱۴۰۳ آغاز شده است.

علاوه بر این طرح‌های شناسایی خانواده‌های گیاهی هرباریوم، فلور، کنترل آفات، حفاظت و احیای گونه‌های گیاهی مناطق تحت حفاظت، انجام شده است. شناسایی، استانداردسازی و تهیه کاتالوگ علمی نمونه‌های بانک زیستی جانوری، استانداردسازی نمونه‌های نمایشگاهی مخازن علمی و کارگاه تاکسیدرمی، تدوین و اجرای طرح درس موزه‌ها، مطالعه و استخراج نمونه‌های فسیلی و تهیه شناسنامه پدیده‌های زمین‌شناختی از هشت استان انجام گرفته، انعقاد تفاهم‌نامه با مراکز علمی-تحقیقاتی و تدوین و انتشار دو کتاب تخصصی، از دیگر اقدامات انجام شده در دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی در یک سال گذشته است.